BOŻE NARODZENIE – Święto narodzenia Pańskiego a saturnalia

     Pytanie – Czy dawanie podarunków nie było zwyczajem rzymskim w związku z Saturnalią, czyli świętem ku czci pogańskiego boga Saturna, które miało miejsce w tym samym okresie, co Święto Narodzenia Pańskiego i czy nie jest to zatem grzeszne dawać podarunki w dniu 25 grudnia lub około tej daty?

     Odpowiedź – Rzymianie czcili swego boga Saturna lub Saturnusa, rzekomego boga siewu lub zboża siewnego (Satus), z wielką uroczystością zwaną Saturnalią w tym samym okresie co Narodzenie Pańskie. Był to rodzaj dożynek, podczas których praca była przerwana, dwory i szkoły zamknięte, nie rozpoczynano wojny, ani też nie karano złoczyńców, uwolniono niewolników od zwykłych zajęć i ubierano ich w szaty swych panów, którzy usługiwali im przy stole i chętnie wymieniano podarunki.

     Jednak dzień tego święta nie był 25 grudnia. Pierwotnie święto to obchodzono 19 grudnia, a potem stopniowo się przedłużało do siedmiu dni, od 17 do 24 grudnia. 25 grudnia był nazwany Brumalia i był przez pogan ogólnie znany jako dies natalis solis invicti, czyli dzień narodzin nieprzezwyciężonego słońca, ponieważ była to pora roku, kiedy zwycięstwo światła nad ciemnością zaczynało być widoczne w przedłużaniu się dnia.

     Pierwotny Kościół widocznie nie uczynił żadnego specjalnego święta z narodzin Jezusa. Ojcowie Kościoła pierwszych trzech stuleci po narodzeniu Jezusa nie czynią żadnej wzmianki na ten temat. Specjalne obchodzenie tego święta widocznie rozwinęło się stopniowo; najpierw łączono je z wcześniejszym świętem Objawienia Pańskiego, które obchodzono 6 stycznia (niektóre wschodnie kościoły nadal obchodzą święto Narodzenia Pańskiego 6 stycznia). Przed piątym stuleciem po Narodzeniu Chrystusa nie było ogólnej zgodnej opinii co do tego, kiedy to święto powinno przypadać: czy 6 stycznia, czy 25 marca, czy też 25 grudnia. Jednak w piątym stuleciu data 25 grudnia została ogólnie przyjęta. Jest prawdą, że nowo nawróceni z pogaństwa uważali święto Narodzenia Pańskiego, jako zastępujące pogańskie święta Saturnalią i Brumalia i że z czasem niektóre zwyczaje praktykowane przez pogan, takie jak: dawanie podarunków, świecenie świec, itp. były również przyjmowane w tym samym czasie przez chrześcijan. Jednak niekoniecznie należy wnosić, jak to niektórzy pisarze czynią, że specjalne obchodzenie święta Narodzenia Pańskiego zapoczątkowane zostało w pogańskich świętach Saturnalią i Brumalia. Ponieważ, jak to już powyżej zaznaczyliśmy, święto to poprzednio łączono ze świętem Objawienia Pańskiego, które obchodzono 6 stycznia.

     Nawet nie biorąc pod uwagę powyższe rozważania, powinniśmy być ostrożni i trzeźwo rozważać ten przedmiot. Jest prawdą, że wierność wobec Pana i Prawdy wymaga od nas, abyśmy potępiali, unikali i walczyli przeciw pogańskim doktrynom i praktykom, które są przeciwne literze lub duchowi nauki Pisma Św., a które zmieszano z naukami i praktykami biblijnymi podczas Wieku Ewangelii, szczególnie w Ciemnych Wiekach. Jednak fakt, że poganie (i odstępczy chrześcijanie) używali (i w wielu wypadkach nadużywali) pewnych dni i zwyczajów, nie jest wystarczającym powodem, abyśmy nie mogli ich używać pod warunkiem, iż nie ma nic w literze lub w duchu nauk biblijnych, co by sprzeciwiało się naszemu używaniu ich, a nie nadużywaniu ich. Pamiętamy, że Apostoł Paweł nie uważał za złe w pewnych okolicznościach nawet jeść mięso, które było ofiarowane pogańskim bałwanom (1 Kor. 8; 10:25-33; Rzym. 14:14-23), nie mówiąc już o używaniu pewnych dni i uprawnionych zwyczajów, których poganie używali podczas ich świąt. Z pewnością, iż dawanie podarunków przez chrześcijan lub wyświadczenie jakiegoś innego dobrego uczynku w okresie Narodzenia Pańskiego w większej mierze aniżeli w jakimś innym okresie, nie mogło być grzechem jedynie dlatego, iż miało to poprzednio związek z pierwotnym pogańskim dawaniem prezentów w tym czasie! Faktycznie, gdybyśmy usiłowali pominąć 25 grudnia bez dziękowania Bogu za wielki dar Jego Syna (za który powinniśmy dziękować Bogu codziennie) tylko ze względu na starożytne święta pogańskie obchodzone w tym czasie, to bylibyśmy wówczas większymi niechrześcijanami aniżeli chrześcijanami.

     Ci, którzy czynią zarzuty wszystkim dającym podarunki w czasie Narodzenia Pańskiego z powodu, iż był to starożytny pogański zwyczaj praktykowany w tym okresie, mogliby z tego samego powodu być uważani za bardzo nielogicznych i radykalnych, iż nie powinni używać takich nazw jak: Sunday (niedziela, bo po angielsku słowo to dosłownie znaczy – dzień słońca), Monday (poniedziałek, po ang. dosłownie znaczy – dzień księżyca), lub Saturday (sobota, po ang. znaczy – dzień Saturna) na określenie dni tygodnia, ponieważ poganie czcili słońce, księżyc i ,,dzień Saturna”, od których nazwy te pochodzą; jak również nie powinni oni używać nazwy marzec na określenie trzeciego miesiąca roku, ponieważ słowo marzec pochodzi od Marsa, rzymskiego boga wojny.
B.S. ’61, 93.

TP 1968-47